بررسی تطبیقی فرهنگ سیاسی مردم ایران در قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران

رفتار سیاسی در یک جامعه، ریشه در یک سلسله باورها، ارزش ها و احساسات دارد که این امور تحت تاثیر تحولات سیاسی - اجتماعی دچار تغییر می گردند. با توجه به این، وقوع انقلاب اسلامی موجب تجدیدنظر در دیدگاهها و سمت گیری های مردم نسبت به نظام سیاسی و سیاست گردید. در این راستا در این تحقیق سعی بر این بوده که با شناخت فرهنگ سیاسی مردم ایران در قبل و بعد از انقلاب اسلامی، تغییراتی که صورت گرفته است، بیان گردد. براین اساس، در ترسیم فرهنگ سیاسی در این دو مقطع با استفاده از دهیافت آلموند و همکارانش گرایش های مردم نسبت به نظام سیاسی در سه سطح آن یعنی: نظام، فرآیند، سیاستگذاری مورد بررسی قرار گرفت. در سطح نظام مشروعیت حکومت مهمترین مساله می باشد. زیرا اطلاعات و رویگردانی مردم از حکومت منوط به ارزیابی مثبت و یا منفی مردم نسبت به نظام سیاسی است. با توجه به این، مردم در بعد از انقلاب بخلاف قبل از آن با رغبت از نظام سیاسی، اطلاعات و پشتیبانی دارند. و در نتیجه در میزان وفاداری نسبت به نظام در قبل و بعد از انقلاب این تفاوت به چشم می خورد. در سطح فرآیند، اصلی ترین محور، مشارکت می باشد و اعتماد سیاسی اصلی ترین زمینه ایجاد مشارکت است. با توجه به این، در قبل از انقلاب اسلای، به دلیل غلبه عنصر استبداد در نظام سیاسی و عدم اعتماد مردم نسبت به نظام، در نتیجه انگیزه مشارکت کمتر بوده و در سال های انقلاب با افزایش آگاهی مردم، ایجاد خودباوری در مردم و برقراری نظام سیاسی جدید، اعتماد بین مردم و نظام، ایجاد گردید و در نتیجه آن، افزایش مشارکت سیاسی مردم در بعد از انقلاب اسلامی بود. در سطح سیاستگذاری این مساله که چه موضوعاتی برای مردم قابل اهمیت است، بیان گردید که با توجه به استبداد و تهاجم خارجی به عنوان دو عامل ناامنی در تاریخ ایران، دستیابی به امنیت از مسائل قابل اهمیت بوده است ولی با این حال به معنای نادیده گرفتن موضوعات دیگر نبوده است. چنانکه تحولات از مشروطه تا انقلاب اسلامی بیانگر این است که مردم درجهت عدالت خواهی و آزادی خواهی نیز تلاش داشته اند. همچنانکه که وقوع انقلاب اسلامی دلالت بر این مساله دارد. بنابراین بطور کلی می توان گفت میزان حمایت یا بی اعتنایی مردم به نظام سیاسی، میزان آگاهی نسبت به آن و همچنین میزان اعتماد ومشارکت سیاسی و... قبل و بعد از انقلاب با هم تغییر کرده است با توجه به این متغیرها، علیرغم وجود بعضی از عناصر فرهنگ سیاسی مشارکتی در فرهنگ سیاسی مردم ایران و ظهور آن در بعضی از مقاطع، با این حال تا قبل از انقلاب اسلامی، فرهنگ تبعی عنصر غالب بوده است که البته دوران طولانی نظام استبدادی در استمرار این فرهنگ موثر بوده است. لذا مردم بصورت محدود و منفعلانه در امر سیاست شرکت می کردند. پیروزی انقلاب اسلامی و شرکت مردم در آن، خود نشانه تغییر در فرهنگ سیاسی است. بنابراین فرهنگ سیاسی تبعی دچار تغییر گردید. و به صورت فرهنگ سیاسی تبعی - مشارکتی درآمد که نتیجه آن، مردم نسبت به نظام سیاسی احساس بیگانگی نداشته و از لحاظ روانی به این باور رسیدند که می توانند در امر سیاست موثر باشند. با توجه به این تغییرات فرآیند مشارکت در ایران در یک دوره گذار از مشارکت منفعل به مشارکت فعال به سر می برد. لذا باید در نهادینه کردن مشارکت سیاسی و گسترش فرهنگ سیاسی مشارکت جویانه کوشش نماییم.